فهم گفتمان قرآن در پرتو واکاوی مبانی زبانشناسی و معناشناسی علامه طباطبایی(ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار،گروه الهیات، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه اراک، اراک، ایران.

چکیده

توجه به سطح زبانی گفتمان قرآن و تبیین دقیق آیات از مباحث ضروری در حوزۀ مطالعات قرآنی است. فهم متن و کشف معنا در پرتو آیات دیگر و از طریق روابط درون‏متنی از دغدغه‏های روش معاصر معناشناسی است و اصلی مهم در فهم گفتمان متن تلقّی می‏شود، گر چه در حال حاضر و با توجه به نیازهای عصر کنونی، روش‏های نوینی در عرصه فهم متن به وجود آمده است ولی همه‏ی این‌ها ریشه در روش‏های سنتی دارد و ما همچنان نیازمند بهره‏گیری و الگوبرداری از روش‏های سنتی همچون روش تفسیر قرآن به قرآن هستیم، چرا که روش سنتی قرآن به قرآن کارنامۀ درخشانی در فهم و دریافت معانی گزاره‏های قرآنی داشته است. لذا پژوهش حاضر درصدد است با روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی مبانی زبانشناسی و معناشناسی علامه طباطبایی در تفسیر قرآن بپردازد تا از تعامل و همسویی این دو روش از دیرباز تا کنون پرده بردارد. از جمله مبانی زبانشناسی علامه عبارتند از: سخن گفتن به شیوۀ محاورۀ عقلایی، بلاغت واژگانی و ساختاری قرآن و معناداری و معرفت‏بخشی گزاره‏های قرآن، و از جمله مبانی معناشناسی علامه عبارتند از: رابطۀ مفردات با معانی، متحول شدن معنای کلمات در گذر زمان، رویکرد سیاق‏مدار به کلمات و آیات قرآن، استفاده از آیات غرر و... ، گرچه ممکن است مبانی فهم متن در زبانشناسی معاصر اندکی تکامل یافته باشد، ولی اشتراکات بسیاری با روش سنتی قرآن به قرآن دارد.

کلیدواژه‌ها